काठमाडौँ । राष्ट्रपति कार्यालय, शीतल निवासमा नयाँ सरकार विस्तार भएको छ। हालै नियुक्त भएका चार जना मन्त्रीहरूलाई राष्ट्रपति रामचन्द्र पौडेलले सोमबार शपथ गराएका हुन्।
प्रधानमन्त्री सुशीला कार्कीको सिफारिसमा नियुक्त भएका मन्त्रीहरूमा महावीर पुन, अनिलकुमार सिन्हा, जगदीश खरेल र डा. मदन परियार छन्। शिक्षा, विज्ञान तथा प्रविधि मन्त्रालयको जिम्मा पुनले पाएका छन् भने सिन्हा उद्योग तथा भूमिसुधार मन्त्री बनेका छन्। त्यसैगरी, खरेललाई सञ्चार, सूचना तथा प्रविधि मन्त्रालय र परियारलाई कृषि मन्त्रालयको जिम्मेवारी दिइएको छ।
यसअघि, प्रधानमन्त्री कार्कीसहित तीन जना मन्त्रीहरू रामेश्वर खनाल (अर्थ तथा संघीय मामिला), कुलमान घिसिङ (ऊर्जा, जलस्रोत तथा सिँचाइ, भौतिक पूर्वाधार तथा यातायात र सहरी विकास) र ओमप्रकाश अर्याल (गृह) ले शपथ लिएका थिए। यो नयाँ नियुक्तिसँगै मन्त्रिपरिषद्को विस्तारले गति लिएको छ ।
यो नयाँ सरकार जेन-जी पुस्ताको आन्दोलनपछि बनेको अन्तरिम सरकार हो। यो आन्दोलनका कारण केपी शर्मा ओलीको नेतृत्वमा रहेको सरकार ढलेको थियो। यसै सन्दर्भमा, नयाँ मन्त्रीहरूको परिचय र योगदानबारे यहाँ चर्चा गरिएको छ।
महावीर पुन: वैज्ञानिक मन्त्री
आविष्कार र अनुसन्धानको क्षेत्रमा लामो समयदेखि सक्रिय महावीर पुन लाई शिक्षा, विज्ञान तथा प्रविधि मन्त्रालयको जिम्मेवारी दिइएको छ। मन्त्री नियुक्त भएपछि उनले आफूलाई 'कवाडी वैज्ञानिक मन्त्री' भन्न अनुरोध गरेका छन्।
राष्ट्रिय आविष्कार केन्द्रका संस्थापक पुनले विशेषगरी ग्रामीण क्षेत्रमा वायरलेस इन्टरनेट प्रविधि पुर्याएर विश्वव्यापी चर्चा कमाएका थिए। उनको यो योगदानका लागि उनलाई एसियाको नोबेल पुरस्कार मानिने ‘रोमन म्यागसेसे पुरस्कार’ लगायत धेरै राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय सम्मानहरूबाट पुरस्कृत गरिसकिएको छ।
पुनले आफ्नो जीवनकालको ठूलो हिस्सा नवप्रवर्तन (Innovation) र सामाजिक कार्यमा समर्पित गरेका छन्। उनी म्याग्दीको नाङ्गीमा जन्मिएका हुन् र अमेरिकामा उच्च शिक्षा हासिल गरेपछि पनि स्वदेश फर्किएर काम गरेका थिए। उनले गाउँमा शिक्षा, कृषि र उद्यमशीलताको विकासमा महत्त्वपूर्ण भूमिका निभाएका छन्।
भर्खरै मात्र उनले वीरगन्जको कृषि औजार कारखाना पुनः सञ्चालनमा ल्याउनका लागि आफ्नो पुस्तक बिक्री अभियान र विभिन्न मेडलसमेत बेचेका थिए। सरकारले विज्ञान र प्रविधिका लागि पर्याप्त बजेट नछुट्याएको भन्दै उनले आन्दोलनसमेत गरेका थिए। अब उनले स्वयं मन्त्रालयको नेतृत्व गरेपछि उनले उठाएका मुद्दाहरूलाई कसरी कार्यान्वयन गर्छन्, त्यो हेर्न बाँकी छ।
अनिलकुमार सिन्हा: वकालतदेखि न्याय र सरकारसम्म
सर्वोच्च अदालतका पूर्व न्यायाधीश अनिलकुमार सिन्हा ले उद्योग तथा भूमिसुधार मन्त्रीको शपथ लिएका छन्। उनी उद्योग, सहकारी, भूमि व्यवस्थापन र कानुन मन्त्रालयको जिम्मेवारीमा रहेका छन्।
सिन्हा नेपालको न्याय र कानुन क्षेत्रमा एक स्थापित नाम हो। उनी एक चर्चित 'कर्पोरेट लयर' पनि थिए। उनको परिवारमा नै कानुनको लामो इतिहास रहेको छ। उनका बुबा सुशीलकुमार सिन्हा र मामावली हजुरबुबा देवनाथप्रसाद बर्मा दुवै प्रसिद्ध कानुनविद् हुन्।
उनी १७ साउन २०७३ मा सर्वोच्च अदालतको न्यायाधीशमा नियुक्त भएका थिए र करिब ७ वर्षसम्म यस पदमा रहे। उनको कार्यकालमा उनले लोकमानसिंह कार्कीको योग्यता विवाद, प्रतिनिधिसभा विघटन लगायतका महत्त्वपूर्ण मुद्दाहरूमा फैसला सुनाएका थिए।
कानुन व्यवसायमा सक्रिय हुँदा उनी दैनिक १८ घण्टासम्म काममा खटिन्थे। उनले आफ्नो ९ वर्षको कमाईबाट जग्गाको सट्टामा कम्प्युटर किनेर तत्कालीन समयमा आधुनिक प्रविधि अपनाएका थिए। अब मन्त्रीको भूमिकामा उनले आफ्नो अनुभवलाई कसरी उपयोग गर्छन्, त्यो हेर्न लायक हुनेछ।
जगदीश खरेल: पत्रकारितादेखि सञ्चार मन्त्रीसम्म
लामो समयदेखि पत्रकारितामा सक्रिय जगदीश खरेल अब सञ्चार तथा सूचना प्रविधि मन्त्रीको जिम्मेवारीमा आएका छन्। विशेषगरी इमेज च्यानलमा 'हट सिट' कार्यक्रममा नेताहरूलाई खरा प्रश्न सोधेर उनी चर्चामा थिए।
दोलखामा जन्मिएका खरेल सानैदेखि प्रखर वक्ताका रूपमा परिचित थिए। उनको यही खुबीलाई देखेर उनका शुभचिन्तकहरूले उनलाई राजनीति वा मिडियामा काम गर्न सल्लाह दिने गर्थे। उनले २०५७ सालतिर इमेज रेडियोबाट आफ्नो पत्रकारिताको यात्रा सुरु गरेका थिए। त्यसपछि उनी इमेज च्यानलमा समाचार सम्पादकको जिम्मेवारीमा पुगेका थिए।
हिजोसम्म सत्ता र नेतृत्वलाई प्रश्न गर्ने भूमिकामा रहेका खरेल अब आफैँ सरकारको महत्त्वपूर्ण अंग बनेका छन्। उनले आफ्नो पुरानो पहिचानलाई कायम राख्दै नयाँ जिम्मेवारीलाई कसरी निर्वाह गर्छन् भन्ने विषयमा सबैको ध्यान खिचिएको छ।
डा. मदन परियार: कृषि विज्ञबाट मन्त्री
वरिष्ठ जलवायु तथा कृषि विज्ञ डा. मदन परियारले कृषि मन्त्रीको जिम्मेवारी पाएका छन्। उनी जलवायु अनुकूलन, गरिबी निवारण र ग्रामीण विकासका क्षेत्रमा लामो समयदेखि सक्रिय रहेका छन्।
दलित समुदायको अधिकार र सामाजिक न्यायका लागि काम गर्दै आएका परियार हाल समता फाउण्डेसनका अध्यक्ष हुन्। उनले राज्य पुनर्संरचना सुझाव उच्चस्तरीय आयोगको संयोजकका रूपमा पनि काम गरिसकेका छन्।
कृषि इन्जिनियरिङमा स्नातक र स्नातकोत्तर गरेका परियारले नेपाल र ३० भन्दा बढी देशहरूमा कृषि तथा विकाससम्बन्धी अध्ययन तथा अनुसन्धान गरेका छन्। उनले उदयपुर सिमेन्ट र वीरगन्जको कृषि औजार कारखानामा महाप्रबन्धकका रूपमा पनि काम गरिसकेका छन्। उनले आफ्नो विशेषज्ञतालाई मन्त्रालयको काममा कसरी प्रयोग गर्छन्, त्यो हेर्नु चाखलाग्दो हुनेछ।
